Ғылыми техникалық прогресстің экономикалық тиімділігі
| Ғылыми техникалық прогресстің экономикалық тиімділігі Ғылыми-техникалық прогресстін экономикалық және әлеуметтік тиімділігі Ғылымн-технпкалык прогресс - ғылым мен технпканын бірегей, бір-бірімен сабақтаса, біртіндеп дамуы. Ол 16-18 ғ-лардағы мануфактуралық өндірістен, ғылымн-теорнялык және технпкалык кызметтер өзара жақындасып, тоғыса түскен кезден бастау алады. Б^ған дейін матерналдық өндіріс негізінен эмпнрнкалыктәжірнбені, кәсібн ңдшяны қорландырып, машық-тәсілдерді жннақтау есебінен баяу дамып келді. Сонымен бірге табнғат туралы ғылымн теория таным аясында да ілгерілеу ннеті байқалды, бірақ ол теологнялык-схоластикалык касандыкка қамалып, өндірістік амалшараларға ^дайы әрі тікелей ықпал ете алмады. іб ғ-да адамзатбаласынын сауда-саттыкты өрістетіп, теаІз жолын мевгеруі, ірі мануфактураларға ие болуы бірнеше келелІ мІндеттердІ теор. және тәжірнбелік түрғыдан шешу кажетгігІн алғa тартты. Нак осы кезде ғылым Кайта өркендеу двуірі идеяларыныв әсерімен схоластикалык дәстүрлерден кол үзіп, практикаға жүгіне бастады. Шығыс жүртыныв компасты, ок-дәріні ойлап табуы және кітап басу тэсілін менгеруі ғыл. және тех. кызметтердів берік одағын күруға жетелеген $лы жавалыктар болды. Жалпы, бүл - гылыми-техникалык прогресстін бІрІншІ кезевІ саналады. КейінгІ кезевдерде үлғая түскен мануфактуралык өндіріс муктажы үшін су диірменін паіідалану әрекеті кейбІр мех. процестерді теор. түрғыдан зерттеуге жетеледі. ТІсті деагелектер козғалысынын теория сы, науа теория сы, су кысымы тур алы, карсыласу мен үйкелу тур алы ілімдер пайда болды. Яғни, мануфактуралык кезев ірі енеркәсіптің бастапкы ғыл. жэне тех. нышандарын дамытып, Г.Галилей, И.Ньютон, Э.Торричелли, кейІн Д.Бернулли, Э.Мариотг, Ж.Л.Д'Аламбер, Р.А.Реомюр, Л.Эйлер, т.б. ғалымдар тарихка «ендіріс кызметпгілерІ» деген атпен ендІ. і8 ғ-дыв совында машина ендІрІсІніц пайда болуына математиктердін, механиктердін, физиктердІн, енертапкыштар мен шеберлердів үлкен бір тобыныв ғыл.-тех. жасампаз іс-әрекеттері негіз калаған едІ. Дж. Уаттыв бумен жүретін машинасы конструкторлык-тех. ізденістів ғана емес, «ғылымнын жемісі» саналды. Ал машиналы өндіріс өз кезевінде ғылымды технол. түрғыдан колдану үшін тыв. шын мәнінде шектеусіз мүмкіндіктерді ашты. Осыныв өзі ғылыми-техникалык прогресстів жава, екінші кезевіне айналып, ғылым мен техника бір-бірін аса каркынды дамуға ынталандырып отырғандығымен ерекшелендІ. Гыл.-зерт. кызметінін теориялык шешімдерді техникалык нүскаға жеткІзуге күзырлы арнаулы буындары: колданбалы зертгеулер, тәжірибелІк-конструкторлык жасалымдар, өндірісті к жетілдІрулер үрдІсІ калыптасты. Гылыми-техникалык іс-әрекет адам евбегІнІв ев аукымды, ажырамас бөлІгІне анналды. Гылыми-техникалык прогресстів үшінші кезеві казіргі заманғы ғыл.-тех. революция жетістіктерІмен байланысты. Оныв ыкпалымен техниканы дамытуға арналған ғыл. пэндердІв аясы кеви түсуде. Тех. міндеттерді шешу ісіне тек электроншы инженерлер мен компьютерші мамандар ғана емес, сондай-ак биологтар, фнзнологтар, психологтар, лингвистер, логиктер де белсене катысады. Гылым техниканы үздіксіз революция л андырушы кү-шке айналды. Ал техника болса, ғылымныв алдына тыв талап, тосын міндет кою әрі оны күрделІ эксперименталды жабдыктармен жарыктандыру аркылы алға тартып келедІ. Осы заманғы ғылыми-техникалык прогресстів ерекше кыры - тек енеркәсіпті ғана емес, сондай-ак коғами түрмыс-тірпгілІктів, т.о. көптеген салаларын: ауыл шаруашылык, көлІк катынасын, байланыс аясын, медицина мен білім беру Ісін, кызмет керсету түрлерін камтитындығы. Гылыми-техникалык прогресс | |
|
| |
| Просмотров: 2177 | |
| Всего комментариев: 0 | |