Физика 7 сынып
| Физика - табиғат туралы ғылым. Физикалық терминдер мен ұғымдар 1. Физика - табиғат туралы ғылым ре-тінде "бірінші ұстаз" атанған гректің ұлы ой-шылы Аристотельдің шығармаларында ба-яндалды. «Физика» грекше фюзис - табиғат дегенді білдіреді. Бұл сөздің ғылыми мағы-насын байытуда тарихта «екінші цстаз» атан-ған біздің ұлы бабамыз - Әбу Насыр өл-Фара-бидің еңбегі зор. Ал орыс тіліне «физика» де¬тей сөзді алғаш енгізген ұлы ғалым М.В. Ло¬моносов болатын. 2. Физиканың негізгі мақсаты - таби-гатта болып жатқан әр турлі физикалық қубылыстарды зерттеп, оларды өзара бай-ланыстыратын заңдарды ашу. Мысалы, де-ненің жерге құлап түсуі Жердің оны өзіне тар-туына байланысты туындайды. Жылдың төрт мезгілінің (кыс, көктем, жаз, күз) ауысуы Жердің Күнді айнала эллипс бойымен козға-луы арқылы түсіндіріледі. Бүл мысалда төрт түрлі табиғат күбылыстары (дененің кцлауы, Жердің тартуы, жыл мезгілдерінің ауысуы, Жердің Кцнді айнала цозгалуы) аталып отыр. Осындай қүбылыстардың арасындағы байла-ныстарды зерттей келе, физикада Ньютон заң-дары, астрономияда Кеплер заңдары ашыл-ды. Осылайша табиғат күбылыстары арасын-дағы байланыстарды табу аркылы физика заңдары ашылады. 3. Физиканың ғылыми тілін игеріп, заңда-рын оқып үйрену үшін қолданылатын арнайы сөздерді терминдер деп атайды. Мысалы, жол, жылдамдық, куш сиякты сөздер физика тілінде жиі қолданылатын терминдер болып табылады. Физикалық қүбылыстар мен заңдылық-тардың мағынасын терең ашып беретін ар¬найы терминдер физикалық цгымдар деп ата-лады. Мысалы, физикада материя, дене, зат си-якты үғымдар жиі қолданылады. Әлемде не бар болса, соның бәрі материя деп аталады. Мысалы, материяға өсімдіктер мен жануарлар, Ай мен Күн, жүл-дыздар мен планеталар, сондай-ак жарык жөне баска да сөуле-лер жатады. Кеңістікте белгілі пішіні және нақты көлемі бар жеке тур-ган нәрсе дене деп аталады. Мысалы, Ай, қасык, өшіргіш, ус-тел, судың тамшысы денелер болып табылады. Дене белгілі бір заттардан тұрады. Дененің шыгу табигатын және сапалық қасиеттерін си-паттайтын материя турін зат деп айтады. Мысалы, затқа күміс, су жөне ауа жатады. Үстел - дене болса, оны құрайтын ағаш - зат. Шеге - дене, шегені кұрайтын темір - зат. Ағаш та, темір де дененің сапалық қасиеттерін сипаттайды. Дене бір ғана заттан түзілуі мүмкін. Мысалы, су, оның буы және мүз - бүлардың барлығы да бір ғана заттан түрады. Алай-да, бір тамшы су мен мүз кесегі дене деп қарастырылады да, бу тек зат болып есептеледі. Өйткені будың денеге тән нақты көлемі және пішіні жок. | |
|
| |
| Просмотров: 1235 | Комментарии: 1 | |
| Всего комментариев: 0 | |